Eskişehir Türk Ocağı 25 Aralık 2025 tarihli Perşembe Sohbeti’nde ESOGÜ İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Bilge Kağan ŞAKACI “Evliya Çelebi İle Geçmişe Yolculuk” başlıklı konuşması ile konuğumuz oldu. İlgiyle takip edilen programda özetle şu hususlar dile getirildi:
“Evliya Çelebi, 17. yüzyılda yaşamıştır. Türkçe haricinde Arapça, Farsça, Yunanca, Latince dillerini bilen, gezgin, tarihçi, halkbilimci, müzisyen, ressam, haritacı, dilbilimci, zanaatkâr, mimar, savaşçı ve gurmedir. Gezgindi, Orta Avrupa, Balkanlar, Kırım, Kafkasya, Anadolu, Mısır ve Arabistan arasında 51 yıl boyunca gezmiştir. Yazdığı “Seyahatname” adlı eseri zengin verilerle doludur. Gezdiği kentlerin tarihi, idari, mali, coğrafi, mimari…vb tasvirleriyle doludur. Etnolojik, sosyolojik, dini, edebi ve kentbilimsel zenginliğe sahiptir. Evliya Çelebi’nin ilk amacı, Osmanlı Devleti’nin ve komşularının eksiksiz bir tasvirini sunmaktı.
Bu amaç doğrultusunda mekansal veya topoğrafik inceleme tercih edilen yoldur. Kent tasvirleri genellikle aynı sıra izlenerek kentin tarihi, idari örgütlenmesi, çeşitli dillerdeki adları, bunların kökenleri ve coğrafi konumuyla başlar. Evlerin, camilerin, medreselerin, okulların, hanların, hamamların ve çeşmelerin tanıtılması da dahil tahkimata önem verilerek kentin topoğrafyasıyla devam eder. Bu kısım semtleri, dinî ilişkileri, iklimi, halkın görüşünü, kılık kıyafeti, davranış ve gelenekleri, önemli isimleri ve konuşma alışkanlıklarını, ulema, şair, hekim ve diğer ileri gelenleri, pazarları, dükkânları, çeşitli ürün ve yemekleri, parkları, bahçeleri ve mesire yerlerini de içerir. Mezarlar ve türbeler ile ölmüş ünlüler ile ilgili biyografiler ya da menkıbelerle sona erer.
Her kenti incelerken benzer bir sistematiği kullanması, edinemediği bilgileri sonradan tamamlamak üzere boş bırakması hem ilgili yeri incelerken ederken hem de farklı kentleri karşılaştırırken yardımcı olmaktadır. Ayrıca günümüzden geçmişe bakarken kentlerin gelişimini analiz etmemize yardımcı olmaktadır.
Evliya bir kent belleği derleyicisi ve yazarıdır. Seyahatname bir kent (ler) monografisidir. Bundan dolayı bu eser, kent belleği, imgesi, kültürü, kimliği, markası, turizmi gibi araştırmaların ve diğer çalışmaların da temel kaynağı olarak değerlendirilmelidir. Öte yandan kent ile ilgili araştırma yapanların hangi sorulara cevap bulmaları gerektiğinin yolunu gösteren, araştırma nesnelerini belirten muazzam bir kaynaktır.”
Katılımcıların soruları ve Eskişehir Türk Ocağı Şube Başkan Yardımcısı Prof. Dr. Mehmet Topal’ın şükran beratı takdimi ile bu nefis mazi yolculuğu sona erdi.
https://www.youtube.com/watch?v=DWAyguFqthc
